Okolice

Tereny Mazowsza Północnego były zamieszkałe już w późnej epoce kamiennej. Ślady bytności człowieka sięgają tu 3 tys. lat p.n.e. Liczne znaleziska archeologiczne świadczą o wysokim poziomie życia pierwotnych mieszkańców, szerokich kontaktach i burzliwej przeszłości. Niektóre znaleziska pozwalają snuć bardzo odważne przypuszczenia. N.p. cmentarzyska kobiece w rejonie Kleszewa k/Pułtuska stały się podstawą odrodzenia mitu o Amazonkach (tym razem mazowieckich).

Oto kilka ciekawych miejsc, które warto odwiedzić goszcząc na północnym Mazowszu

BOGATE
Wieś położona nad rzeką Węgierką, lewym dopływem Narwi przy drodze Przasnysz - Maków, 10 km.od Przasnysza. W latach 1563-1866 Bogate było własnością rodziny Narzymskich. Tu spędził dzieciństwo pisarz, powstaniec z 1863 r. Józef Narzymski, autor powieści "Ojczym" i wielu komedii. Najcenniejszym zabytkiem wioski jest kościół z XVI w. wzniesiony w stylu gotyckim.W czasie okupacji hitlerowskiej mieściło się tu więzienie. Zabytkowy dwór z XVIII w. zbudowany został w stylu barokowym przez Jakuba Narzymskiego. Podczas II wojny światowej został zbombardowany i do dziś ulega dewastacji.

CIECHANÓW  ponad 45-tysięczne miasto leżące nad Łydynią, lewym dopływem Wkry.
Najcenniejszym zabytkiem miasta jest Zamek Książąt Mazowieckich (I klasa), jeden z ciekawszych obiektów nizinnego budownictwa obronnego w Polsce. Około roku 1355 Książę Ziemowit III rozpoczyna budowę zamku murowanego, w zakolu rzeki Łydyni. Budowę obiektu kontynuuje jego następca Książę Janusz I. Zamek rozbudowywano przez cały XV w. W 1547 r., po śmierci Zygmunta Starego królowa Bona otrzymuje zamek w Ciechanowie z tytułu tzw. oprawy wdowiej. Pod jej opieką miasto rozwija się gospodarczo, następuje rozkwit kultury i sztuki. W XVII w. Zamek niestety zostaje ograbiony i zrujnowany przez Szwedów. Od tej pory ulega stopniowo procesowi niszczenia. Mimo dewastacji aż do rozbiorów Polski służy za siedzibę starosty i sądów grodzkich. Pierwsze prace remontowe podjęto w 1909r. Zamek zostaje jednak ponownie uszkodzony w czasie I wojny światowej.Podczas ostatnich wojen jest miejscem straceń.
Ciechanowski zamek był źródłem natchnienia dla wielu twórców kultury narodowej. Odwiedzali go i sławili: Zygmunt Krasiński, Hipolit Gawarecki, Stefan Żeromski, Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz, Maria Konopnicka.
Z Zamkiem związane są liczne legendy o duchach, ofiarach nieszczęśliwej miłości, pokutujących władcach Mazowsza i strażnikach ukrytych skarbów.
Do dziś zachowały się 2 okrągłe baszty narożne i mur zewnętrzny. Obecnie w zamkowych basztach znajdują się ekspozycje historyczne Muzeum Szlachty Mazowieckiej. Ostatnio ze względu na trwające na dziedzińcu Zamku prace archeologiczne i rewitalizację, obiekt można oglądać tylko z zewnątrz.
Następnym, godnym uwagi zabytkiem Ciechanowa, usytuowanym na wzgórzu jest Kościół Farny z XIV wieku. W XV w. zostaje zniszczony przez Krzyżaków a następnie pada ofiarą pożaru. Świątynię odbudowywano etapami. Ostatecznie prace ukończono około poł. XVI w. W XVII i XVIII w. ulega zniszczeniom podczas wojen szwedzkich. Gruntowny remont zostaje przeprowadzony w XVIII w. i na początku wieku XIX. Kolejną odbudowę zapoczątkowaną już w XX w. przerywa I wojna światowa, udaje się ją jednak wznowić po 1920 r.
Kościół Farny jest przykładem dobrze zachowanego gotyku mazowieckiego. Wzniesiony jest na planie krzyża z cegły z użyciem dużych głazów narzutowych. Obiekt jest trzynawowy z nawą środkową wyższą od naw bocznych, co jest rzadko spotykane wśród starych kościołów Mazowsza. W zakrystii zachował się krzyż z belki tęczowej z XVI w., dwie kropielnice granitowe z XIV w., zaś krucyfiks z I poł. XVII w. Wewnątrz kościoła znajduje się renesansowy nagrobek rycerski oraz liczne tablice pamiątkowe.
Poniżej wzgórza kościelnego wznosi się inny interesujący obiekt z cegły - gotycki Kościół i dawny klasztor poaugustiański. Powstaje on w XVI w. przy zakonie augustianów, których sprowadza do Polski książę mazowiecki Ziemowit III Starszy. Wzniesiony  jako trzynawowa bazylika, po spowodowanych przez Krzyżaków zniszczeniach i pożarze w XV w.zostaje odbudowany. W czasie najazdu szwedzkiego w XVII w. poważnie uszkodzony. Podczas odbudowy zdecydowano się na wiele zmian np. zniesiono gotyckie sklepienia, zamurowano ostrołukowe okna i wybito zwykłe. Ołtarz główny późnobarokowy, z poł. XVIII w.z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem.
Podziemia kościoła kryją szczątki zakonników. Miejscowa legenda głosi, że właśnie stąd prowadzi przejście podziemne do "starej góry zamkowej" i dalej do nowego zamku, zaludniając je duchami pilnującymi złożonych tu skarbów.
Przy kościele stoi  neogotycka brama - dzwonnica, pochodząca z 2 poł. XIX w.
Zwiedzając miasto należy także zwrócić uwagę na Ratusz miejski położony w północnej części rynku. Został wzniesiony w 1844 roku w stylu neogotyckim według projektu wybitnego architekta włoskiego Henryka Marconiego.

CZERNICE BOROWE
Wioska położona między Gruduskiem a Przasnyszem. Znajdują się tu: kościół z XVI w. - przykład gotyku mazowieckiego, pozostałości XVIII- wiecznego dworu otoczonego parkiem z XIX w. i grodzisko. Na pobliskim cmentarzu odnaleźć można mogiłę Stanisława Chełchowskiego - etnografa, badacza kultury ludowej okolic Przasnysza.

GOLANY
Wioska położona 19 km od Ciechanowa przy drodze do Przasnysza. Za wsią, po lewej stronie drogi znajduje się oryginalny pomnik. Jest to głaz narzutowy, w którym wyryto postać zajączka i umieszczono dowcipny wiersz o budowie drogi Ciechanów - Przasnysz. Wiersz zakończony jest datą 1835 i literami BHK, które łatwo dają się rozszyfrować - autorem napisu jest Bruno Hrabia Kiciński, znany dziennikarz mieszkający wówczas w Ojrzeniu.

GOŁOTCZYZNA
Wieś położona 11 km. od Ciechanowa. Najbardziej rozsławił ją czołowy ideolog pozytywizmu Aleksander Świętochowski, który spędził tu ostatnich 27 lat życia, tu zmarł i został pochowany w sąsiednim Sońsku. Świętochowski był wybitnym pisarzem, historykiem, publicystą pozytywistycznym, teoretykiem pracy organicznej. Hasło to starał się wcielać w życie całym swym działaniem. Był współzałożycielem istniejących do dziś w Gołotczyźnie szkół rolniczych.Willa przy ulicy Ciechanowskiej, w której pisarz mieszkał przez ostatnich kilka miesięcy aż do śmierci w 1938 r., nosi nazwę Alma. Była tu dawniej izba pamiątek po pisarzu. Obecnie zbiory umieszczono w willi "Krzewnia", gdzie żył i tworzył słynny pozytywista, stojącej w dużym parku w centrum wsi. Ma tam swoją siedzibę Muzeum Pozytywizmu, mające jednak w dużej mierze charakter muzeum biograficznego Aleksandra Świętochowskiego. Zgromadzono tu jego meble, pamiątki, listy, rękopisy, liczne zdjęcia.Obok muzeum stoi dworek - filia Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie z ekspozycją dotyczącą ziemiaństwa ziemi ciechanowskiej. Znajduje się tam też sala poświęcona Aleksandrze Bąkowskiej - działaczce oświatowej - i galeria portretu szlacheckiego. W muzeum odbywają się imprezy kulturalne. Mają tu miejsce spotkania z poetami, pisarzami, malarzami, m.in. w ramach Ciechanowskich Spotkań Muzealnych.

GOŁYMIN
Duża wieś wzmiankowana już w średniowieczu jako wieś szlachecka.26 grudnia 1806 r. liczący 22 tys. żołnierzy korpus Napoleona uderzył na stacjonujące tu wojska carskie. Bitwa ta zmusiła je do wycofania się spod Pułtuska i zakończyła pruską okupację. Kościół parafialny z poł.XV w. jest dobrym przykładem gotyku mazowieckiego. Obok  znajduje się grobowiec gen. Karola Zielińskiego, członka rządu w okresie powstania listopadowego.

GRUDUSK
O dawnej historii wsi świadczy potężne, górujące nad osadą grodzisko zwane Zieloną Górą.We wczesnym średniowieczu gród w Grudusku stanowił jedno z najważniejszych ogniw łańcucha twierdz, które chroniły północne Mazowsze oraz północną granicę Państwa Polskiego. Dotychczasowe wyniki badań wykopaliskowych pozwalają przypuszczać, że gród ten pełnił bardzo ważną, dominującą rolę administracyjną, handlową, obronną, sądowniczą, produkcyjną i fiskalną. Na zboczu grodziska znajduje się kapliczka z ludową rzeźbą Św. Jana Nepomucena zapewne z XVII w.Wart obejrzenia jest neogotycki kościół z XIX w.W ołtarzu głównym znajdziemy cenny XVII-wieczny obraz Matki Boskiej Gruduskiej z Dzieciątkiem. Ostatnie badania archeologiczne w 2010 r.odsłoniły bogate pozostałości tętniącego niegdyś życiem wczesnośredniowiecznego grodu. Badacze wydobyli z ziemi liczne ozdoby: pierścienie, kabłączki skroniowe, sprzączki do pasa, metalowe i kościane szpile.

KLESZEWO
Wieś nad rzeką Pełtą, niedaleko jej ujścia do Narwi. W 1964 r. podczas prac archeologicznych odkryto tu jedno z największych w Polsce cmentarzysk, w którym większość grobów pochodzi z okresu lateńskiego. Osadnictwo zatem można datować na tym terenie na IV w. p.n.e. - V w. n. e. W czasie badań odkryto oddzielny cmentarz kobiecy.

KOZICZYN
Wieś położona 11 km na północny wschód od Ciechanowa. Tu w 1877 r. urodził się Bolesław Biegas  rzeźbiarz, malarz i literat. Od 1902 r. przebywał na stałe w Paryżu, gdzie zmarł w 1954r. Autor rzeźb portretowych np. "Olga Boznańska" oraz kompozycji rodzajowych i symbolicznych.
W sąsiednim Koziczynku znajduje się drewniany zabytkowy kościół z XVIII w. gruntownie przebudowywany w XIX w. We wrześniu 1939 r. okolice wsi były miejscem krwawej bitwy, znanej jako "Bój pod Koziczynem". Polski 21 pułk piechoty "Dzieci Warszawy" zaatakował tu wojska niemieckie.

KRASNE
Wiosna położona w połowie drogi między Makowem i Przasnyszem. Według tradycji Krasne otrzymał od Konrada Mazowieckiego rycerz Warcisław herbu Ślepowron. Jego wnuk, Sławomir, od nazwy wioski począł nazywać się Krasińskim i dał początek jedynej obok Radziejowskich rodzinie magnackiej na Mazowszu. W rekach Krasińskich Krasne pozostało do początku XX w., kiedy to przeszło jako posag do rąk Czartoryskich. Tu w 1895 r. powstaje pierwsza w Polsce stadnina koni pełnej krwi angielskiej założona przez Ludwika Krasińskiego. Zwiedzanie Krasnego należy zacząć od najcenniejszego zabytku jakim jest renesansowo-barokowy Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego. Został wzniesiony w 1482 r.w stylu gotyckim ale został gruntownie przebudowany. Wnętrze kościoła zdobią barokowe freski wykonane w 1747 r.przez czeskiego malarza S.Ecksteina. Cenne są również barokowe i renesansowe nagrobki i epitafia, głównie rodziny Krasińskich. Interesujące są również podziemia. Spoczywa tu wielu przedstawicieli rodu Krasińskich m.in. Adam, biskup kamieniecki i jeden z przywódców Konfederacji Barskiej. Zwracają uwagę dwie srebrne urny. Jedna zawiera serca bohaterów wojen napoleońskich znanych choćby z "Popiołów" Żeromskiego - Płk. Dominika Radziwiłła, kpt. Dziewanowskiego a druga Michała Krasińskiego jednego z przywódców Konfederacji Barskiej. Do cennych obiektów w Krasnem należy także 20-hektarowy park powstały z inicjatywy Ludwiki z Krasińskich Czartoryskiej. Projektantem parku był Franciszek Szanior, twórca Parku Skaryszewskiego w Warszawie, autor przebudowy Parku Ujazdowskiego i Ogrodu Krasińskich oraz dworu i parku w Oblęgorku. Dwa stawy leżące na terenie parku otoczone są grabowymi szpalerami strzyżonymi, o długości ok. 1600metrów i wysokości ok. 8 metrów (podobno najdłuższe szpalery tego typu w Polsce). Zwraca też uwagę duża ilość drzew i krzewów egzotycznych sprowadzonych z Kanady, Mandżurii oraz z nad Morza Śródziemnego.

OPINOGÓRA GÓRNA
Opinogóra związana jest z życiem i twórczością syna Wincentego Krasińskiego,jednego z najwybitniejszych poetów polskiego romantyzmu - Zygmunta Krasińskiego. Poeta spędził tu lata młodości, tu przeżył swoją nie odwzajemnioną miłość do Amelii Załuskiej. Tu również, w 1828 r. napisał jeden z pierwszych swych utworów, powieść "Pan trzech pagórków - ułamki ze starego rękopisu", gdzie nazwę miejscowości wywodzi od baśniowej postaci Opina. Obraz Opinogóry przewija się nader często w listach Zygmunta do ojca i przyjaciół, stała się ona również tłem wielu scen "Nie-boskiej komedii" (zwłaszcza cmentarz i kaplica).
Neogotycki zameczek wzniesiony w l. 1828-43 wg projektu Henryka Marconiego otrzymał Zygmunt Krasiński w prezencie ślubnym w 1843 r., gdy zgodnie z wolą ojca poślubił Elizę Braniecką. Po zniszczeniach wojennych zamek popadł w ruinę. Z inicjatywy Towarzystwa Miłośników Ziemi Ciechanowskiej  został odbudowany w l. 1958-61. Od 1961 r. mieści się tu Muzeum Romantyzmu - jedyna tego typu placówka w Europie.Wśród zbiorów ukazujących epokę znajduje się wiele pamiątek po Zygmuncie Krasińskim: portrety poety i jego rodziny, obrazy, rzeźby i inne drobiazgi. W 2004 r. władze samorządowe województwa mazowieckiego podjęły decyzję o rozbudowie zespołu muzealnego w Opinogórze. Wybrano do realizacji zachowany z 1908 r. projekt dworu Krasińskich dostosowując wnętrza do potrzeb muzeum. Budowa nowego dworu trwała  od  maja 2006 r. do sierpnia 2008 r. 11 września 2008 r., sto lat od ogłoszenia wyników konkursu architektonicznego, nowy obiekt Muzeum Romantyzmu w Opinogórze – dwór Krasińskich został oddany do użytkowania. Powstała w nim stała ekspozycja muzealna prezentująca epokę romantyzmu polskiego. Eksponaty związane z tym bardzo ważnym i owocnym, nie tylko w wydarzenia historyczne, okresem w historii polskiej literatury, sztuki, muzyki i teatru, zgromadzone zostały w siedmiu  podzielonych tematycznie salach. Obok dworu stoi pomnik Zygmunta Krasińskiego. W sąsiedztwie zespołu pałacowo-parkowego jest też neoklasycystyczny kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, w którego kryptach pochowany został poeta z rodzicami i inni przedstawiciele jego rodziny. We wnętrzu szczególną uwagę zwraca grobowiec matki poety - Marii z Radziwiłłów Krasińskiej - wykonany we Florencji w 1841 r. przez włoskiego rzeźbiarza Luigi Pampalloniego, z rzeźbą z białego marmuru, przedstawiającą postać umierającej matki błogosławiącej dziesięcioletniego Zygmunta. Obok kościoła znajduje się malowniczo położony cmentarz , na którym pochowani są towarzysze broni Wincentego Krasińskiego oraz osoby związane z poetą m.in. guwernantka baronowa Helena de la Haye, niania poety oraz nauczyciel - Włoch Alojzy Chiarini.

PAŁUKI
Wieś położona 12 km. na północ od Ciechanowa. Wykopaliska archeologiczne wskazują na osadnictwo tych terenów od początku naszej ery. Szczególną wartość mają groby ciałopalne z wyposażeniem(naczynia szklane, ozdoby, broń) z okresu wpływów rzymskich  - 70-400 r.n.e. Pałuki należały dawniej do dóbr opinogórskich i tu w 1843 r. generał Wincenty Krasiński (ojciec Zygmunta) ufundował okazały kościół. Zaprojektowali go w modnym wówczas stylu neogotyckim architekci Józef Iżycki i Michał Jakub Miklaszewski. Znajdują się tu liczne epitafia z herbem własnym gen. Krasińskiego. Uwagę zwraca neogotycki ołtarz główny z obrazem Matki Boskiej Sokalskiej z XVII w. a w ołtarzu bocznym obraz "Serce Jezusa" namalowany przez Wojciecha Gersona. Ciekawostką jest to, ze w grudniu 1806 r., po wygranej bitwie pod Gołyminem, przez dwie doby  w Pałukach stacjonował Napoleon I Bonaparte. Narzekał on na kwaterę (nazywał ja stodołą) i na ciągle padające deszcze, które mimo odniesionych zwycięstw praktycznie unieruchomiły armię francuską.

PRZASNYSZ
Miasto oddalone od Ciechanowa o 25 km na północny wschód. Przasnysz leży nad rzeką Węgierką na pograniczu Wysoczyzny Ciechanowskiej i Niziny Kurpiowskiej. Miasto zostało założone prawdopodobnie w XIII w.przez Konrada Mazowieckiego. Legenda wiąże początki osady z imieniem młynarza Przaśnika, który ugościł księcia Konrada , gdy ten zbłądził na polowaniu. Nadał on Przaśnikowi okoliczne ziemie, nazywając rozwijającą się osadę Przasnyszem. W mieście warto zobaczyć usytuowany w rynku klasycystyczny ratusz z XVIII w., kościół farny - najstarszy zabytek miasta, wzniesiony w końcu XV w.Mimo przebudowań zachował swój gotycki wygląd. Wystrój wnętrza pochodzi z XVIII i XIX w.(barok,rokoko, klasycyzm). Obok dobrze zachowana dzwonnica. Najwspanialszym zabytkiem Przasnysza jest kościół i klasztor pobernardyński. Kościół wybudowano w latach 1585-88, klasztor zaś ukończono w 1618r.. Szczególną uwagę zwracają gotyckie szczyty fasady , a wewnątrz gotyckie sklepienie siatkowe i tablica nagrobna rycerza Adriana Szumskiego oraz cenny obraz Matki Boskiej z XVII w. Przy tej samej ulicy stoi kościół i klasztor kapucynek z XVIII w., pierwotnie barokowy, wielokrotnie przebudowywany.

PUŁTUSK
Miasto położone na prawym brzegu Narwi. Jest jednym z najciekawszych miejsc na omawianym terenie. Znajduje się tu ponad 20 zabytków architektury. Jest też popularnym punktem wyjściowym dla wycieczek do sąsiedniej Puszczy Białej.
Zabytkowe centrum Pułtuska położone jest na wyspie, w miejscu z natury obronnym, otoczonym wodami Narwi. Pośrodku wyspy znajduje się prostokątny i długi (ok.400 m) rynek. W północnej jego części wznosi się kolegiata z 1443 r.w stylu gotyckim. W wyniku różnych przeróbek na przestrzeni dziejów, zatracono stylowy charakter budowli. Z prawej strony głównego wejścia w murze tkwi kamień w kształcie ludzkiej głowy, z którym związane są liczne legendy, widzące w nim bądź głowę pogańskiego bóstwa, bądź też złodzieja, który został ściśnięty przez mury świątyni. Wnętrze kościoła trzynawowe. W nawie głównej XVI-wieczne sklepienie renesansowe - tzw. sklepienie pułtuskie. Znajdują się na nim motywy kół połączone pasami. Wyposażenie wnętrza głównie barokowe. Cenna jest renesansowa kaplica Noskowskiego z nagrobkiem biskupa i bogatą polichromią. Obok kolegiaty mieści się dzwonnica z 1507 r. przebudowana w stylu klasycystycznym w XVIIIw. i dwie barokowe bramy z XVII w.
W centrum rynku późnogotycka wieża dawnego ratusza z XVI w.nakryta hełmem. Na wieży miał przysiąść ów baśniowy diabeł, zakrywający swym ogonem miasto i okolice, skąd wzięło się przysłowie: "Pułtuskie pod diablim ogonem". Obecnie mieści się w niej Muzeum Historyczne poświęcone historii i kulturze Pułtuska oraz regionu Kurpi Białych. Obok budynek ratusza wzniesiony po wojnie w miejscu XVIII-wiecznego, zniszczonego w 1944r.
W południowej części rynku wznosi się dawna kaplica zamkowa w kształcie rotundy, tzw. Magdalenka z poł XVI w., zburzona w 1944r. i odbudowana w 1947r.
W południowo wschodniej części rynku, na sztucznie usypanym wzgórzu nad Narwią góruje dawny zamek biskupi, usytuowany  na miejscu grodu z X w. Zamek - przez wiele wieków siedziba biskupów płockich - zbudowany został w poł. XIV w.. Wielokrotnie niszczony, odbudowywany i przebudowywany, nie zachował wyraźnego charakteru stylowego. Istniejący most na arkadach prowadzący do zamku został zbudowany na początku XVII w. przez biskupa Henryka Firleja. Od 1975 r. zamek stanowi stałą siedzibę Polonii, tzw. Dom Polonii.
Warte zobaczenia są także: Kościół Św. Józefa z pięknym renesansowym szczytem frontowym; późnogotycka baszta z XVI w.; Kościół Św. Piotra i Pawła z 1717 r. odbudowany po zniszczeniach wojennych. Budowla trzynawowa z barokowym wyposażeniem wnętrza. W ołtarzu głównym obraz Wojciecha Gersona; Kościół Św. Krzyża z 1531 r. późnogotycki z barokową elewacją, wzniesiony na planie krzyża greckiego.

SZCZUKI
Wieś leżąca nad rzeką Węgierką 11 km. na północ od Makowa, przy drodze do Przasnysza. Stojący tu murowany dwór z XIX w. jest godny uwagi, gdyż mieszkała tu w latach 1886-89 Maria Skłodowska. Pracowała jako nauczycielka dzieci administratora majątku Krasińskich.Chciała w ten sposób zebrać pieniądze na studia w Paryżu oraz dopomóc finansowo ojcu i siostrze. Tu przeżyła także swoją pierwszą i nieszczęśliwą miłość do Kazimierza Żórawskiego, późniejszego znakomitego matematyka i rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego.


SZULMIERZ
Wioska położona w odległości 9 km. od Ciechanowa, przy drodze do Gruduska. W lewo od drogi odchodzi aleja starych drzew, prowadząca do dworu z 1874 r. Na budynku tym znajduje się tablica z napisem "w domu tym przebywał od 15 VII do 26 VIII 1887 Stefan Żeromski. Wrażenia ze swego pobytu uwiecznił w "Dziennikach" i w rysach postaci wielu późniejszych utworów"...Należy dodać, że na kanwie zasłyszanych tu opowiadań powstała później nowelka "Rozdziobią nas kruki, wrony". Żeromski w "Dziennikach" przepięknie opisał m. in. sąsiednia Opinogórę, wspomina stare dęby rosnące w Szulmierzu. Do dziś przetrwał tylko jeden potężny dąb, uznany za pomnik przyrody a nazwany "Stefanem". W 1965 r. w 40 rocznicę śmierci pisarza, przed dworkiem odsłonięto pomnik dłuta Zofii Wolskiej, ufundowany przez Towarzystwo Miłośników Ziemi Ciechanowskiej.